Ρυθμίζω πρώτα – μιλάω μετά

• Όταν είναι σε ένταση, δεν μπορούν να σκεφτούν λογικά – ο «συναισθηματικός εγκέφαλος» έχει τον έλεγχο και δεν έχουν πρόσβαση στον λογικό εγκέφαλο.
• ❗ Μην προσπαθείτε να λογικέψετε το παιδί όσο είναι αναστατωμένο – πρώτα χρειάζεται ρύθμιση, μετά συζήτηση.
• Πρώτα προσφέρετε ασφάλεια και ηρεμία, μετά έρχεται η συζήτηση.
• Η αγκαλιά, η ήρεμη φωνή και η παρουσία βοηθούν πολύ περισσότερο από τα λόγια εκείνη τη στιγμή.

Αναγνώριση και κατανόηση συναισθηματικού κύματος

• Τα συναισθήματα δεν εμφανίζονται ξαφνικά – ανεβαίνουν σταδιακά σαν κύμα.
• Βοηθήστε το παιδί να παρατηρεί και να αναγνωρίζει το κύμα:
• τις αλλαγές στο σώμα του (π.χ. σφιγμένο στόμα, ένταση)
• τις σκέψεις του (π.χ. "κανείς δεν με καταλαβαίνει")
• τη διάθεσή του πριν ξεσπάσει
• Η επίγνωση είναι το πρώτο βήμα για τη ρύθμιση.
• Συζητήστε δικά σας παραδείγματα:
  «Ένιωσα θυμό σήμερα, και το κατάλαβα γιατί είχα σφιγμένο λαιμό και ήθελα να φωνάξω.»
• Τονίστε ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά – ακόμα και ο θυμός ή η στενοχώρια.
• 💬 «Δεν είναι πρόβλημα να θυμώνεις. Είναι πρόβλημα αν χτυπάς όταν θυμώνεις.»

Πρότυπο διαχείρισης συναισθημάτων

• Μιλήστε στο παιδί για τα δικά σας συναισθήματα και πώς τα αντιμετωπίζετε.
• Δείξτε αυθεντικότητα, χωρίς να υπερβάλλετε.
• Παράδειγμα:
  «Είμαι λίγο αγχωμένος τώρα, γι' αυτό θα κάνω μια παύση να πάρω ανάσες.»

Επιβεβαίωση συναισθημάτων

• Όταν το παιδί νιώθει έντονα, χρειάζεται να το καταλάβετε, όχι να το διορθώσετε.
• Όταν το παιδί νιώσει κατανοημένο, μειώνεται η ένταση και ανοίγει ο δρόμος για συνεργασία.
• Ονομάστε το συναίσθημα: «Φαίνεσαι λυπημένος / εκνευρισμένος / φοβισμένος».
• Μην προσπαθείτε να διορθώσετε ή να ακυρώσετε το συναίσθημα.
• Δείξτε αποδοχή: «Είναι εντάξει να νιώθεις έτσι».
• Παραδείγματα επιβεβαίωσης:
• «Καταλαβαίνω ότι στεναχωρήθηκες.»
• «Ήθελες να παίξεις κι άλλο, και ήταν δύσκολο να σταματήσεις.»
• Δεν σημαίνει ότι συμφωνείτε – απλώς αναγνωρίζετε το συναίσθημα.

Θετική προσοχή

• Η προσοχή των γονιών είναι το ισχυρότερο "εργαλείο" μάθησης.
• Αν το παιδί χρησιμοποιεί φωνές ή έντονα ξεσπάσματα, ενεργοποιήστε την ενεργητική αγνόηση:
• Γυρίστε το βλέμμα ή ασχοληθείτε με κάτι άλλο.
• Προσπαθήστε να μην ενισχύσετε την συμπεριφορά, με την αμέριστη προσοχή
• Σημαντικό: Αγνοούμε τη συμπεριφορά, όχι το παιδί.
• Δώστε προσοχή όταν:
• το παιδί προσπαθεί να ηρεμήσει
• χρησιμοποιεί λέξεις αντί για φωνές
• προσπαθεί να συνεργαστεί χωρίς ένταση
• Συγκεκριμένοι και σύντομοι έπαινοι:
• «Σε ευχαριστώ, που πήρες ανάσα πριν μου απαντήσεις.»
• «Μου άρεσε, που μου είπες πώς ένιωσες χωρίς να φωνάξεις.»

Ενίσχυση θετικών στρατηγικών

• Βοηθήστε το παιδί να δοκιμάσει τρόπους ρύθμισης:
• Βαθιές ανάσες
• Παύση / απομάκρυνση από το ερέθισμα
• χουχουλιάρικα αντικείμενα / μαξιλάρια
• Έκφραση μέσω ζωγραφικής ή λόγου
• παιχνίδι με στρες-μπολ
• Δώστε 2–3 επιλογές, όχι πολλές.
• Επαναλάβετε με ηρεμία: «Τι μπορούμε να κάνουμε τώρα για να βοηθηθείς;»

Σαφείς προσδοκίες και ρουτίνες

• Τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια με προβλέψιμα όρια και καθαρές οδηγίες.
• Χρησιμοποιήστε φράσεις όπως:
• «Όταν τελειώσει το επεισόδιο, θα κλείσουμε την τηλεόραση.»
• «Τώρα είναι ώρα ύπνου, θα διαλέξεις 1 ή 2 παραμύθια;»
• Δώστε προειδοποίηση πριν από μεταβάσεις.

Δημιουργία "γωνιάς ηρεμίας"

• Ορίστε έναν ήρεμο χώρο στο σπίτι για να καταφύγει το παιδί όταν είναι φορτισμένο.
• Μπορεί να περιλαμβάνει:
• Αγαπημένα αντικείμενα
• Αντιστρες παιχνίδια / βιβλία / ζωγραφιές
• Δεν είναι τιμωρία – είναι χώρος υποστήριξης και επαναφοράς.

Ρουτίνα ηρεμίας

• Καθιερώστε καθημερινό χρόνο ηρεμίας (5–10 λεπτά).
• Δημιουργήστε ένα "κουτί ησυχίας" ή "γωνιά χαλάρωσης" με:
• βιβλία, μουσική, υφές, λαμπάκια, νερό
• Χρησιμοποιήστε μαζί τον χώρο:
• «Πάμε να καθίσουμε λίγο στο ήσυχο μέρος μας και να χαλαρώσουμε.»
• Ενδυναμώνετε την ιδέα ότι η ηρεμία είναι δεξιότητα που εξασκείται.
• Εφαρμόστε το καθημερινά, όχι μόνο όταν υπάρχει κρίση.
• Οι ρουτίνες βοηθούν το παιδί να μάθει πότε και πώς να ρυθμίζεται αυτόνομα.

Μαθαίνουμε μέσα από τη σχέση

• Η πιο σημαντική παρέμβαση δεν είναι το «τι λέτε», αλλά το πώς σχετίζεστε.
• Το παιδί ρυθμίζεται μέσα από τη σχέση με τον γονέα.
• Η δική σας ικανότητα να ρυθμίζεστε είναι το καλύτερο μοντέλο που μπορείτε να του προσφέρετε.
• Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα με συναισθηματική διαθεσιμότητα, αναπτύσσουν δεξιότητες ρύθμισης, ακόμα κι αν έχουν έμφυτες δυσκολίες.

• Η συνέπεια, η ενσυναίσθηση και η παρουσία σας είναι το πιο θεραπευτικό «εργαλείο».

📚 Βιβλιογραφία

• Siegel, D. J., & Bryson, T. P. (2012). The Whole-Brain Child: 12 Revolutionary Strategies to Nurture Your Child's Developing Mind. Delacorte Press.

• Cozolino, L. (2014). The Neuroscience of Human Relationships: Attachment and the Developing Social Brain. Norton & Company.

• Porges, S. W. (2011). The Polyvagal Theory: Neurophysiological Foundations of Emotions, Attachment, Communication, and Self-regulation. Norton & Company.

• Gottman, J. (1997). Raising an Emotionally Intelligent Child. Simon & Schuster.

• Daniel J. Siegel – The Hand Model of the Brain (βίντεο/εκπαιδευτικό υλικό).

• Child Mind Institute – Άρθρα και εκπαιδευτικό υλικό για τη συναισθηματική ανάπτυξη και τη ρύθμιση των παιδιών. Διαθέσιμο στο: https://childmind.org

Ευγενία Μακρίδη

Ψυχολόγος / εκπ. Ψυχοθεραπεύτρια Gestalt